La Solvo de Problemo pri Internacia Lingvo

　　　　　　El： HUJUCZ: 《LA IDEALO KAJ LA REALO DE INTERNACIA LINGVO》

　　　Mi jam parolis pri la idealo de internacia lingvo, nun mi volas turni min al la jenaj problemoj: (1) ?u internacia lingvo estas ebla? (2) Kiu lingvo decas esti internacia lingvo?
　　　En la esenco ?i du problemoj kunfandi?as al nur unu, ?ar se iu certa lingvo ta?gas esti internacia lingvo, do problemo pri ebleco estas tute superflua. Sed tamen kiu lingvo decas esti internacia lingvo? Jen estas problemo tre malfacile solvebla kaj jam diskutita de sciencistoj el diversaj landoj dum pasintaj dekoj da jaroj. Pri tio mi volas iom detale rakonti.
　　　Unue, ?u estas eble adopti iun ekzistantan nacian lingvon kiel internacian lingvoj? Se la respondo estas jesa, do la problemo estas facile solvebla. En tiu okazo, kiun lingvon el pluraj naciaj oni devas adopti kiel internacian lingvon? ?ajne la plej ?usta rimedo estas elekti iun lingvon kiu posedas plej multe da uzantoj kaj nomi ?in kiel internacian lingvon. La? tiu ?i vidpunkto nur ?ina lingvo meritas fari?i internacia lingvo, ?ar pli ol 400 milionoj da parolantoj parolas la ?inan lingvon, kompare al tio la parolantoj de angla lingvo a? de hispana lingvo multe malplii?as. Sed tre malfacile lernebla estas la ?ina lingvo, kiun la e?ropano necesas almena? sep a? ok jarojn por mastrumi. Sinsekve la ?ina lingvo ne meritas esti internacia lingvo komuna. Lasante la plej multe uzantan ?inan lingvon, ?u estas eble adopti anglan, francan, rusan a? hispanan kiel internacian lingvon? Jen aperas alia problemo, nome, lingvo ?iam koncernas la regnan potencon. Se iu lingvo nacia estas adoptita kiel internacia lingvo, do la lando parolanta tiun nacian lingvon tuj akirus favoran pozicion en la kampo de monda kulturo, kaj la aliaj nacioj kaj landoj tute ne povas toleri tion, ?ar naciismo regas obstine en nuna tempo. Tio signifas ke se iu certa lingvo nacia estus adoptita kiel internacia lingvo ?iuj aliaj nacioj oponos kontra? ?i. E? pli. ?iu nacia lingvo, estas malfacile lernebla por alilandanoj. Konklude oni povas diri ke adopti iun ajn ekzistantan nacian lingvon kiel internacian lingvon estas tute neeble.
　　　Iuj proponas ke oni adotu la mortintan latinan lingvon kiel internacian lingvon. Fakte tio estas same malfacila. Lerni latinan lingvon estas malfacile e? por e?ropanoj, ne paroli pri orientuloj. La unua kondi?o por internacia lingvo estas ?ia simpleco kaj facilelernebleco. Nefacile lernebla lingvo neniam povas esti disvastigata tra la tuta mondo; dume ajna etna lingvo evoluante laux kutumoj de la nacio ?iam estas neregula kaj nelogika kaj konsekvence nefacile lernebla. Nur artefarita lingvo karakterizi?as je simpleco kaj facile-lernebleco. Do oni povas konkludi ke nur artefarita lingvo decas fari?i internacia lingvo.
　　　Due. Kiun artefaritan lingvon oni adoptos por internacia lingvo? Kiu el la ?is nun iniciatitaj artefaritaj lingvoj meritas esti internacia lingvo? Respondo al la supra demando estas preta. Oni nur adoptos la artefaritan lingvon kiu plej bone disvasti?as kiel internacia lingvo. Dum pasintaj kelkdek jaroj aperis multaj projektoj de internacia lingvo, inter kiuj plejparte estas neniam utiligitaj kaj parto el ili pereis post mallonga praktikado. El multnombraj projektoj nur Esperanto estas utiligita de milionoj da popoloj en praktikado dum pasitaj dekoj da jaroj. Konsekvence Esperanto estas la unika ta?ga internacia lingvo. kaj adopti Esperanton kiel internacian lingvon estas la unika solvo de la problemo pri internacia lingvo.
　　　　　　　　　　 　　　　　　 　　　　　　　　　　　　　　1922

-------------------------------------------------------------------------

　　　　　　　　　　国际语问题的解决

　　　　　　　　　（节选自: 胡愈之:《国际语的理想与现实》）

　　国际语的理想既然是这样，现在所要讲的便是（一）国际语能成立不能？（二）哪一种语言文配当作国际语？
　　其实这两个问题只是一个。因为如果已有一种适宜的语文可以当作国际语，那么国际语能不能成立，是不成问题的了。但是哪一种语文配当作国际语呢？这是几十年来各国学者久经讨论的问题，而也是最难解决的问题。现在详细说一说。
　　第一，如果我们采取一种现成的国语来当作国际语，这个能办到不能？ 如果是办得到的，那自然是最方便不过的事情，但是国语的种类很多，应该采用哪一种呢？照最公平的办法，应该统计全世界各种语言。这样计算起来，只有中国语才能合格，因为全世界操中国语的共有四万万人，无论英语西班牙语势力都没有这样大。但是中国语是最难学的语言，欧洲人学习中国语至少也要七八年才能成功，所以充作国际公用语是万难办到的。若求其次，便是英语，法语，和西班牙语。于是又生出一个问题，语言和国力是有关系的，如果用了任一种强国的国语当作国际语，那个国家便得在世界文化上占较优的位置，在目前国家主义未消灭的时候，这样的事情是别的国家是不能容忍的，如用了甲国的语文当作国际语，乙国就要出来反抗，用了乙国的，甲国和丙丁等国又要不答应。而且无论用何国国语当作国际语，在别国人学起来总觉得非常困难。所以用现存的国语当作国际语是不可能的。
　　此外也有人主张用已死的拉丁文来当作国际语。这也是一样困难。因为拉丁文欧洲人学习起来也觉困难，更不用说东方人了。国际语的第一个条件，是要简单易学。因为如果是不易学的，那决没有普及全世界的可能。一切国语都是根据习惯而造成的，都是不规则的，都是不易学的。简单易学的文字只有人造语。所以也只有人造语，配作国际公用语。
　　第二个问题就是国际语应该采用何种人造语？现在所曾经创造出的人造语，哪一种是值得采用的？这个问题的解决倒是容易的很。因为人造语能否通用，只看有无普及的能力，我们只要选择一种行用最广的人造语，公认作国际语就是了。这几十年来人造的国际语虽然有好多种，但是有一大半是从来没人使用过的，有一部分是经过一时间的使用便即消灭的。有了三四十年历史而且经数百万人民实地使用的，却只有一种Esperanto（世界语）。所以世界语是唯一合宜的国际语，采用世界语是解决国际语问题的唯一方法。　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　
　　　　　　　　　　 　　　　　　　　　　 　　　　　　　　　　一九二二年